در دنیای پرتلاطم امروز، جایی‌که زیبایی و جوانی به‌عنوان نمادهایی از موفقیت و اعتماد به نفس شناخته می‌شوند، بوتاکس به یکی از رایج‌ترین و محبوب‌ترین روش‌های زیبایی تبدیل شده است. این ماده معجزه‌آسا که اغلب با تصاویری از چهره‌های بدون چروک و جوان‌شده همراه است، در واقع یک درمان پزشکی است که می‌تواند فراتر از ظاهر زیبا، مزایایی برای سلامتی نیز داشته باشد. در این مقاله، با کاوش در دنیای بوتاکس، با نحوه‌ی عملکرد و مزایای درمانی آن، هم‌چنین کاربردها و عوارض جانبی این نوع درمان به‌خوبی آشنا خواهیم شد.
با دکتر شفائی همراه باشید تا متوجه تأثیر بزرگ این ترکیب کوچک بر جهان پزشکی و زیبایی شوید.
بوتاکس چیست؟
بوتاکس یک داروی تزریقی است که از سم بوتولینوم که توسط باکتری کلستریدیوم تولید شده، ساخته می‌شود. این دارو با فلج کردن عضلات زیر پوست، موجب از بین رفتن چین‌وچروک‌ها می‌شود. بوتاکس، در ابتدا برای کاربردهای درمانی مانند درمان سردردهای میگرنی و اسپاسم عضلات استفاده می‌شد، اما امروزه بیش‌تر برای مقاصد زیبایی و از بین بردن چروک‌های صورت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاربردهای بوتاکس
بوتاکس کاربردهای متنوعی دارد و به منظورهای مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو با مسدود کردن انتقال سیگنال‌های عصبی به عضلات، موجب شل شدن و استراحت آن‌ها می‌شود که در نتیجه آن، چین‌وچروک‌ها کاهش یافته یا از بین می‌روند. کاربردهای بوتاکس را می‌توان به دو دسته کلی درمانی و زیبایی تقسیم کرد.
کاربردهای درمانی بوتاکس
- درمان اختلالات عضلانی مانند اسپاسم‌های گردن، پرش پلک و انقباضات غیرارادی عضلات.
- درمان میگرن با کاهش فرکانس و شدت سردردهای میگرنی.
- هایپرهیدروز یا درمان تعریق بیش از حد در نواحی مختلف بدن مانند کف دست‌ها، پاها و زیر بغل.
- درمان برخی اختلالات چشمی مانند تنبلی چشم و لوچی چشم.
کاربردهای زیبایی بوتاکس
- صاف کردن خطوط و چروک‌های صورت مانند خطوط پیشانی، خط اخم و خطوط دور چشم.
- برجسته‌سازی ویژگی‌های صورت مانند بالا بردن ابروها برای ایجاد ظاهری جوان‌تر.
بهترین کاندیدای تزریق بوتاکس
بهترین کاندیداهای تزریق بوتاکس افرادی با شرایط خاص هستند. معمولا افراد بالای 18 سال که از سلامت عمومی خوبی برخوردار باشند می‌توانند این عمل را انجام دهند. مهم است که فرد دارای انتظارات واقع‌بینانه از نتایج تزریق بوتاکس باشد و درک کند که بوتاکس نمی‌تواند تغییرات شگرفی ایجاد نماید، بلکه به صاف شدن چین‌وچروک‌های موجود کمک می‌کند. افرادی که پوست آن‌ها برنزه نیست و چین‌وچروک‌های متوسط تا شدید دارند، کاندیداهای بهتری برای تزریق هستند. هم‌چنین پوست باید عاری از التهاب، عفونت یا ورم باشد تا از بروز عوارض جانبی پس از تزریق جلوگیری شود.
به‌طور کلی، بهترین کاندیداها برای تزریق بوتاکس عبارتند از:
- افراد بالای 18 سال
- افراد با انتظارات واقع‌بینانه
- افرادی که اخیرا برنزه نکرده‌اند
- افرادی با چین‌وچروک‌های متوسط تا شدید
- افراد با پوست بدون التهاب یا ورم
موارد ممنوع برای تزریق بوتاکس
موارد ممنوع برای تزریق بوتاکس شامل موارد زیر است:
- افراد زیر 18 سال و هم‌چنین افراد بالای 75 سال
- زنان باردار یا مادران شیرده
- افرادی که بیماری‌های قلبی و عروقی حاد دارند.
- افرادی که بیماری ام اس یا نارسایی کلیه دارند.
- افرادی که عفونت‌های فعال دارند یا بدنشان از نظر ایمنی ضعیف است.
- افرادی که اختلالات انعقادی دارند.
- کسانی‌که بیماری عفونی و التهابی در صورت و اطراف آن دارند.
- افرادی که داروهای ضدانعقاد خون مصرف می‌کنند.
- افرادی که بیماری‌های عصبی مانند میاستنی گراویس دارند.
فواید بوتاکس
بوتاکس فواید متعددی در زمینه‌های پزشکی و زیبایی دارد. این فواید باعث شده‌اند که بوتاکس به یکی از روش‌های محبوب در درمان‌های پزشکی و زیبایی تبدیل شود. برخی از مهم‌ترین فواید بوتاکس اعم از پزشکی و زیبایی شامل موارد زیر می‌شود:
- بوتاکس می‌تواند به کاهش فرکانس و شدت سردردهای میگرنی کمک کند.
- کاهش تعریق بیش از حد در نواحی مختلف بدن.
- بوتاکس می‌تواند در درمان بی‌اختیاری مثانه مؤثر باشد.
- کاهش درد ناشی از اختلالات مفصل فکی-صورتی.
- بهبود ظاهر پوست با کاهش جای زخم‌های ناشی از آکنه.
- بوتاکس یک روش غیرتهاجمی است و خطرات روش‌هایی مانند کشیدن پوست را به همراه ندارد.
- برای تزریق بوتاکس نیازی به استفاده از داروهای بی‌هوشی و بستری شدن در بیمارستان نیست.
- درد تزریق بوتاکس در مقایسه با سایر روش‌های زیبایی بسیار کم‌تر است.
- قیمت بوتاکس در مقایسه با روش‌های جراحی زیبایی پوست بسیار پایین‌تر است.
عوارض بوتاکس
عوارض بوتاکس می‌تواند شامل مواردی مانند کبودی و قرمزی در ناحیه تزریق، درد محلی، واکنش‌های کولینرژیک مثل خشکی دهان و خستگی، و در موارد نادرتر، عفونت یا واکنش‌های آلرژیک باشد. هم‌چنین، ممکن است برخی از بیماران تجربه سردرد، تهوع، اسهال، دل درد، از دست دادن اشتها و ضعف عضلانی را داشته باشند. در موارد بسیار نادر، ممکن است تزریق بوتاکس باعث مشکلات جدی‌تری مانند مشکلات تنفسی، بلع یا حتی تغییرات در بینایی شود. مهم است که تزریق بوتاکس حتما توسط متخصصان مجرب و با دقت کامل انجام شود تا احتمال بروز این عوارض به حداقل برسد. در ادامه عوارضی که ممکن است در اثر تزریق بوتاکس مخصوصا تزریق توسط افراد ناوارد و غیرمتخصص بروز کند را شرح می‌دهیم.
کبودی
کبودی یکی از عوارض جانبی شایع پس از تزریق بوتاکس است که معمولا به دلیل آسیب رسیدن به مویرگ‌های خونی زیر پوست در حین تزریق ایجاد می‌شود. وقتی سوزن به یکی از این رگ‌ها برخورد می‌کند، ممکن است باعث نشت خون به زیر پوست شود که منجر به کبودی می‌گردد. این کبودی‌ها معمولا ظرف چند روز تا یک هفته برطرف می‌شوند و نیازی به درمان خاصی ندارند. اما برخی اقدامات مانند استفاده از سوزن‌های بسیار نازک، اجتناب از مصرف داروهای رقیق‌کننده خون قبل از تزریق و اعمال کمپرس سرد بلافاصله پس از تزریق، می‌تواند به کاهش احتمال بروز کبودی کمک کند.
قرمزی
قرمزی پس از تزریق بوتاکس یکی از عوارضی است که معمولا به دلیل واکنش پوست به سوزن یا خود دارو رخ می‌دهد. این قرمزی نشان‌دهنده افزایش جریان خون به ناحیه تزریق است که به بدن کمک می‌کند تا با هرگونه آسیب یا تحریک مقابله نماید. معمولا قرمزی موقتی است و ظرف چند ساعت پس از تزریق برطرف می‌شود. اگرچه این عارضه معمولا خفیف است و نیازی به درمان خاصی ندارد اما اگر طولانی‌مدت یا همراه با درد، تورم شدید یا علائم دیگر باشد، باید با پزشک متخصص مشورت شود.
درد
درد پس از تزریق بوتاکس معمولا خفیف است و به دلیل استفاده از سوزن‌های بسیار نازک برای تزریق ایجاد می‌شود. این درد ممکن است به‌صورت سوزش یا فشار در ناحیه تزریق احساس شود و معمولا بلافاصله پس از تزریق یا چند ساعت بعد برطرف می‌گردد. برای کاهش احتمال درد، می‌توان از کمپرس سرد قبل و بعد از تزریق استفاده کرد؛ هم‌چنین لازم است از مصرف داروهای رقیق‌کننده خون قبل از تزریق خودداری نمود. در صورت شدید شدن درد یا طولانی‌مدت شدن آن، حتما باید به پزشک مراجعه نمود.
واکنش کولینرژیک
واکنش‌های کولینرژیک از عوارض نادر تزریق بوتاکس هستند که می‌توانند شامل خشکی دهان یا چشم‌ها باشند. این نوع واکنش‌ها معمولا در اثر استفاده از بوتاکسی که از سم بوتولونیوم نوع B ساخته شده است، رخ می‌دهند. اگرچه این عوارض معمولا خفیف هستند و بدون نیاز به درمان خاصی برطرف می‌شوند، اما در صورتی‌که فرد، تجربه واکنش‌های شدیدتری داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کند.
سایر عوارض تزریق بوتاکس
به غیر از عوارضی که برای تزریق بوتاکس ذکر کردیم، ممکن است عوارض دیگری نیز رخ دهد؛ مخصوصا در صورتی‌که این عمل توسط افراد غیرمتخصص و به صورت غیر اصولی انجام شود. این عوارض عبارتند از:
- ضعف عضلانی
- افتادگی پلک یا ابرو
- شل شدن پلک‌ها
- واکنش‌های آلرژیک
- مشکلات بلع یا تنفس
- سردرد، تهوع، اسهال، دل درد، از دست دادن اشتها
مدت زمان ماندگاری اثر بوتاکس
مدت زمان ماندگاری اثرات تزریق بوتاکس معمولا بین 3 تا 6 ماه است. این مدت زمان می‌تواند بسته به عواملی مانند سن، جنسیت، توده عضلانی، روش تزریق، غلظت و حجم بوتاکس تزریق شده و محل تزریق، در افراد مختلف متفاوت باشد. هم‌چنین انجام چندین تزریق متوالی در یک منطقه معین می‌تواند به افزایش ماندگاری بوتاکس کمک کند. برای حفظ نتایج بهتر و افزایش ماندگاری اثرات بوتاکس، توصیه می‌شود که تزریق توسط یک متخصص با تجربه انجام شود و دستورالعمل‌ها و مراقبت‌های بعد از بوتاکس را حتما به دقت دنبال کنید.
اقدامات لازم قبل از تزریق بوتاکس
قبل از تزریق بوتاکس، برای جلوگیری از بروز عوارض جانبی یا کاهش عوارض، لازم است اقداماتی صورت گیرد تا نتایج بهتری حاصل شود. این اقدامات عبارتند از:
- پرهیز از مصرف الکل و دخانیات
- عدم مصرف داروهای رقیق‌کننده‌های خونی
- اجتناب از مواد غذایی خاص
- مراجعه به پزشک مجرب
- پرهیز از قرارگیری در معرض نور خورشید
- مصرف غذا قبل از تزریق
- پیشگیری از تب‌خال
مراقبت‌های لازم پس از تزریق بوتاکس
مراقبت بعد از بوتاکس برای کمک به کاهش عوارض جانبی و افزایش ماندگاری نتایج تزریق، شامل موارد زیر است:
- در 24 ساعت اول پس از تزریق، از انجام ورزش‌های سنگین یا فعالیت‌هایی که باعث افزایش گردش خون می‌شوند خودداری کنید.
- از قرار گرفتن در معرض آب داغ و بخار تا 48 ساعت پس از تزریق پرهیز کنید.
- در 2 روز اول پس از تزریق، از فشار و تعریق در ناحیه تزریق جلوگیری کنید.
- تا 24 ساعت پس از تزریق، صورت خود را نشوئید و سپس به مدت یک هفته از آب ولرم و شوینده مناسب استفاده کنید.
- در 4 تا 6 ساعت نخست پس از تزریق، از خوابیدن خودداری کنید و سپس سر خود را بالا نگه‌دارید تا ورم برطرف شد.
- مصرف الکل قبل و بعد از تزریق توصیه نمی‌شود زیرا ممکن است در روند گردش خون اختلال ایجاد کند.
- شستشوی مو پس از تزریق بوتاکس تا 24 ساعت بعد، به تعویق انداخته شود.
- تا 48 ساعت پس از تزریق از انجام ماساژهای پوستی، فیشیال صورت و درمان‌هایی مانند لایه‌برداری پوست خودداری کنید.
کلام آخر
پزشکان معمولا توصیه می‌کنند افرادی که قصد دارند بوتاکس تزریق کنند، قبل از اقدام حتما یک مشاوره با پزشک متخصص داشته باشند تا از مناسب بودن شرایط خود برای این روش درمانی، اطمینان حاصل کنند. این مشاوره شامل بررسی سابقه پزشکی، اهداف زیبایی و هم‌چنین بررسی هرگونه دارو یا شرایط پزشکی است که با تزریق بوتاکس تداخل دارد. انتخاب یک متخصص مجرب و ماهر در تزریق بوتاکس می‌تواند به کاهش ریسک عوارض جانبی و افزایش احتمال رضایت از نتایج، کمک کند. یکی از بهترین متخصصین در زمینه تزریق بوتاکس، دکتر یوسف شفائی خانقاه، فوق تخصص جراحی پلاستیک، زیبایی و ترمیمی است که می‌توانید با بررسی سوابق ایشان و اطمینان از تخصص، تجربه و داشتن مهارت بالا در زمینه‌های مختلف جراحی زیبایی و ترمیمی، و به‌طور خاص تزریق بوتاکس، با برگزاری جلسه مشاوره حضوری و بیان اهداف و نیازهای خود، هم‌چنین دریافت راهکارهای مناسب، نسبت به تزریق بوتاکس زیر نظر ایشان اقدام نمائید.