جراحی بای‌پس معده چیست؟

حتما شما هم شنیدیدن که یکی از دلایل چاقی استرس زیاده؛ اما استرس باعث چاقی مفرط نمیشه.

افزایش حجم معده و چاقی زیاد، معمولا در اثر جذب بالای مواد غذایی به‌خصوص مواد قندی و چربی‌ها است که گاهی با روش‌های معمولی که برای لاغری وجود دارد برطرف نمی‌شود.

دنیای مدرن امروزی، با چالش‌های بهداشتی بی‌شماری همراه است. یکی از روش‌های نجات‌بخش برای افرادی که با چاقی مفرط دست و پنجه نرم می‌کنند، جراحی بای‌پس معده است. این روش جراحی که گاهی اوقات به‌عنوان میانبری به‌سوی یک زندگی سالم‌تر توصیف می‌شود، نه‌تنها برای کاهش وزن، بلکه به‌عنوان یک راه حل بلندمدت برای مبارزه با بیماری‌های مرتبط با چاقی مانند دیابت نوع دو و فشار خون بالا به‌کار می‌رود. با این‌ حال جراحی بای‌پس معده فراتر از یک عمل ساده برای کاهش وزن است. این روش یک تغییر جامع در سبک زندگی است که نیازمند تعهد و اراده‌ای قوی برای پیروی از یک رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم پس از عمل است.

در این مقاله با دکتر شفائی همراه باشید تا با شناخت دقیق این روش جراحی، فواید و عوارض آن و شرایطی که بیماران باید قبل از انتخاب این مسیر درمانی در نظر بگیرند را، مورد بررسی قرار دهیم.

هدف از انجام عمل بای‌پس معده

عمل بای‌پس معده که به آن جراحی روکس ان وای نیز گفته می‌شود، یک جراحی متابولیک است که با هدف کاهش وزن و بهبود شرایط مرتبط با چاقی مفرط انجام می‌شود. این عمل برای افرادی که شاخص توده بدنی (BM) بالای 40 دارند یا برای افرادی با BM بالای 35 که دچار بیماری‌هایی مانند دیابت نوع دو یا فشار خون بالا هستند مناسب است.

در این جراحی حجم معده به‌شدت کاهش می‌یابد و مسیر عبور غذا از معده به روده کوتاه می‌شود که این امر باعث سیری زودرس و کاهش جذب کالری می‌گردد. از طریق این روش، غذا پس از بلعیده شدن مستقیما به روده کوچک هدایت می‌شود و از قسمت‌هایی از معده و روده که در جذب مواد مغذی نقش دارند، دور می‌زند.

فواید این جراحی شامل کاهش وزن سریع، رسیدن به وزن ایده‌آل در طول 18 ماه، بهبود بیماری‌های دیابت نوع دو، فشار خون بالا، آینه خواب و بهبود خلق و خوی بیمار است. هم‌چنین می‌تواند به کاهش دوز مصرف داروهای ضدکلسترول و کاهنده فشار خون نیز کمک کند و اختلالات هورمونی را تنظیم نماید.

میزان کاهش وزن با جراحی بای‌پس معده چقدر است؟

جراحی بای‌پس معده می‌تواند به کاهش قابل توجهی در وزن بیماران منجر شود. به‌طور معمول بیماران می‌توانند انتظار داشته باشند که در طی 12 تا 24 ماه پس از جراحی، 60 تا 80 درصد از وزن اضافی خود را از دست بدهند. البته میزان کاهش وزن بستگی به عوامل مختلفی از جمله سن بیمار، میزان اضافه وزن قبل از جراحی، وجود شرایط پزشکی همراه، میزان پیروی از دستورالعمل‌های پزشکی و رژیم غذایی پس از جراحی، هم‌چنین فعالیت بدنی منظم دارد.

این کاهش وزن به بهبود ظاهر فرد کمک می‌کند و می‌تواند تأثیر مثبتی بر سلامتی کلی و بهبود یا حتی برطرف کردن بیماری‌های مرتبط با اضافه وزن مانند دیابت نوع دو، فشار خون بالا و آینه خواب داشته باشد.

انواع عمل بای‌پس معده

جراحی بای‌پس معده به‌عنوان یکی از مؤثرترین روش‌های جراحی کاهش وزن شناخته شده است. این جراحی که در انواع مختلفی ارائه می‌شود، علاوه بر این‌که به کاهش وزن کمک می‌کند، می‌تواند باعث بهبود بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا و دیابت نوع دو شود. در ادامه به توضیح انواع عمل بای‌پس معده، از جراحی کلاسیک تا روش‌های نوین‌تر مانند ساسی بای‌پس و ساسج بای‌پس می‌پردازیم.

جراحی مینی بای‌پس معده

جراحی مینی بای‌پس که به‌عنوان یکی از روش‌های جراحی کاهش وزن شناخته می‌شود، به‌دلیل مزایایی مانند بهبودی سریع‌تر و عوارض کم‌تر نسبت به روش‌های سنتی، محبوبیت بسیاری یافته است. این روش جراحی که به‌صورت لاپاراسکوپی انجام می‌شود، شامل ایجاد چند برش کوچک در اطراف شکم برای ورود ابزارهای جراحی است.

در جراحی مینی بای‌پس، معده به دو قسمت تقسیم شده و بخش کوچکی از آن به شکل یک آستین یا موز کوچک باقی می‌ماند. سپس این بخش کوچک معده به روده کوچک متصل شده و باعث می‌شود غذا بخش عمده‌ای از روده کوچک را دور بزند و فرد مدت زمان بیش‌تری احساس سیری کند.

این روش جراحی می‌تواند به کاهش وزن سریع کمک کند و برای افرادی که با رژیم غذایی و ورزش نتوانسته‌اند به وزن ایده‌آل خود برسند، گزینه مناسبی است. هم‌چنین برای بیماران دیابتی، این عمل می‌تواند به بهبود قابل توجهی در شرایط آن‌ها منجر شود.

عمل مینی بای‌پس معده مانند هر جراحی دیگری می‌تواند دارای عوارض باشد که از جمله آن می‌توان به ریفلاکس صفرا اشاره کرد که در صورت آزاردهنده بودن، نیاز به تغییر روش جراحی به عمل کلاسیک بای‌پس معده است. البته انتخاب روش جراحی باید با مشورت دقیق با پزشک و بررسی تمام جوانب انجام شود تا از مناسب بودن عمل برای شرایط خاص بیمار اطمینان حاصل گردد.

جراحی کلاسیک بای‌پس معده

جراحی کلاسیک بای‌پس معده که به نام Roux-en-Y نیز شناخته می‌شود یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین روش‌های جراحی کاهش وزن است که به دو صورت اصلی عمل می‌کند. این عمل اولا با کاهش حجم معده و ثانیا با تغییر مسیر غذا در دستگاه گوارش، باعث کاهش وزن می‌شود.

در جراحی کلاسیک بای‌پس معده، جراحی با بی‌هوشی عمومی آغاز می‌شود و سپس برش‌هایی روی شکم ایجاد می‌گردد تا پزشک به معده دسترسی پیدا کند. سپس جراح قسمت بالایی معده را برش می‌دهد و آن را از بقیه معده جدا می‌کند تا یک کیسه کوچک‌تر ایجاد شود. پس از آن این کیسه کوچک به روده کوچک متصل می‌گردد که این امر باعث می‌شود غذا بخش زیادی از معده و روده کوچک را دور بزند.

از جمله فواید عمل بای‌پس کلاسیک عبارت است از:

• کاهش وزن قابل توجه و پایدار.
• بهبود یا حتی برطرف کردن بیماری‌های مرتبط با اضافه وزن مانند دیابت نوع دو، فشار خون بالا و آینه خواب.
• کاهش خطر ابتلاء به بیماری‌های قلبی و سایر مشکلات سلامتی مرتبط با چاقی.

این جراحی ممکن است با عوارضی نیز همراه باشد که شامل موارد زیر می‌شود:

• کمبود مواد مغذی به‌دلیل تغییر در جذب
• ریفلاکس صفرا
• نیاز به تغییرات دائمی در رژیم غذایی و سبک زندگی

جراحی بای‌پس معده با تکنیک ساسی

جراحی بای‌پس معده با تکنیک ساسی که به‌عنوان یکی از روش‌های نوین جراحی کاهش وزن شناخته می‌شود، بر اساس ترکیبی از دو روش جراحی موفق دیگر، یعنی مینی بای‌پس و عمل سانتورو، طراحی شده است. این روش به‌خصوص در درمان بیماری دیابت نوع 2 بسیار مؤثر بوده و به‌همین دلیل به شهرت رسیده است. نحوه عملکرد جراحی ساسی بای‌پس به این ترتیب است که حدود 30 درصد مواد غذایی از مسیر طبیعی خود عبور می‌کنند و ویتامین‌ها و مواد معدنی به‌طور معمول جذب می‌شوند. 70 درصد دیگر مواد غذایی از راه بای‌پس معده عبور می‌کنند که این امر منجر به کاهش جذب غذا و قند می‌شود و نتیجه آن کاهش وزن و کمک به درمان دیابت است.

جراحی بای‌پس معده با تکنیک ساسج بای پس

جراحی بای‌پس معده با تکنیک ساسج بای‌پس نیز یکی از روش‌های نوین در جراحی بای‌پس معده است که با هدف بهبود شرایط بیماران مبتلاء به چاقی مفرط و دیابت نوع 2 طراحی شده است. این روش ترکیبی از دو تکنیک اسلیو معده و بای‌پس معده است.

نحوه جراحی بای‌پس معده با تکنیک ساسج بای‌پس به این ترتیب است که ابتدا بیمار تحت بی‌هوشی عمومی قرار می‌گیرد و برای دسترسی به معده و روده کوچک، چند برش کوچک روی شکم بیمار ایجاد می‌شود. سپس بخشی از معده حذف شده و به شکل یک کیسه باریک درمی‌آید. قسمتی از روده کوچک نیز دور زده شده و به کیسه جدید معده وصل می‌شود. در این وضعیت غذا بخش زیادی از روده کوچک را دور می‌زند. این روش باعث می‌شود که مقدار غذای دریافتی بدن کم شده و بر اثر کوتاه شدن روده باریک، جذب مواد غذایی در روده هم کم‌تر شود. کاهش میزان مواد غذایی که معده می‌تواند نگه‌دارد و تغییر در نحوه جذب غذا، باعث خوردن غذای کم‌تر، احساس سیری سریع‌تر و کاهش وزن بیش‌تر می‌شود.

مراقبت‌های جراحی بای‌پس معده

مراقبت‌های پس از جراحی بای‌پس معده بسیار حیاتی است و نقش مهمی در تسریع روند بهبودی و کاهش خطر عوارض دارد. مهم‌ترین مراقبت‌های پس از این جراحی که باید حتما به آن‌ها توجه داشته باشید شامل موارد زیر می‌شود:

• پس از جراحی باید رژیم غذایی خود را تغییر دهید و غذاهای پرپروتئین و کم‌کالری مصرف کنید. از خوردن غذاهای پرجرب، پرشکر و پرفیبر باید خودداری شود.
• به‌دلیل تغییر در جذب مواد مغذی، ممکن است نیاز به مصرف مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی داشته باشید. این مکمل‌ها باید طبق دستور پزشک مصرف شوند.
• ورزش را باید با فعالیت‌های سبک مانند پیاده‌روی آغاز کنید و به‌تدریج شدت آن را افزایش دهید. ورزش منظم به بهبود سریع‌تر و حفظ وزن ایده‌آل کمک می‌کند.
• مراقبت صحیح از زخم‌های جراحی برای جلوگیری از عفونت و تسریع در بهبودی ضروری است.
• داشتن ویزیت‌های منظم با پزشک برای بررسی پیشرفت بهبودی و شناسایی هرگونه مشکل احتمالی مهم است.
• مصرف مقدار کافی آب و مایعات برای جلوگیری از کم‌آبی بدن و حفظ عملکرد طبیعی بدن ضروری است.
• دنبال کردن دقیق توصیه‌های پزشکی و دستورالعمل‌های تغذیه‌ای پس از جراحی برای جلوگیری از عوارض و حصول نتایج مطلوب بسیار حائز اهمیت است.

خطرات و عوارض عمل بای‌پس معده

جراحی بای‌پس معده مانند هر جراحی دیگری می‌تواند خطرات و عوارضی داشته باشد که عبارتند از:

• ممکن است پس از جراحی خون‌ریزی بیش از حد رخ دهد.
• عفونت در محل برش‌های جراحی می‌تواند اتفاق بیفتد و نیاز به درمان دارد.
• برخی افراد ممکن است به داروهای بی‌هوشی حساسیت داشته باشند.
• ایجاد لخته‌های خون در پاها که می‌تواند به ریه‌ها منتقل شود و ایجاد خطر کند.
• برخی بیماران ممکن است پس از جراحی با مشکلات تنفسی مواجه شوند.
• اگر جراحی به‌درستی انجام نشود ممکن است نشتی در سیستم گوارش ایجاد شود.
• تغییر مسیر روده ممکن است باعث انسداد روده شود.
• ایجاد فتق در محل جراحی امکان‌پذیر است.
• برخی از بیماران ممکن است پس از جراحی دچار تهوع و استفراغ شوند.
• جراحی ممکن است باعث ایجاد زخم در معده یا روده‌ها شود.

تفاوت عمل بای‌پس معده با عمل اسلیو معده

فرق اسلیو و بای‌پس معده عبارت است از:

1. روش جراحی: در جراحی اسلیو معده حدود 80 درصد از معده برداشته می‌شود و باقیمانده به‌صورت یک کیسه موزی شکل باقی می‌ماند که مستقیما به روده‌ها متصل است؛ اما در جراحی بای‌پس معده یک کیسه کوچک از معده ایجاد شده و مستقیما به قسمت میانی روده کوچک متصل می‌شود که این امر باعث دور زدن غذا از بخش بیش‌تر معده و بخش اولیه روده کوچک می‌شود.
2. تأثیر بر جذب مواد غذایی: جراحی اسلیو معده تنها حجم معده را کاهش می‌دهد و بر جذب مواد غذایی تأثیر کم‌تری دارد؛ اما جراحی بای‌پس معده هم حجم معده را کاهش می‌دهد و هم با تغییر مسیر غذا، جذب کالری و مواد مغذی را کاهش داده که به کاهش وزن بیش‌تر کمک می‌کند.
3. برگشت‌پذیری: جراحی اسلیو معده برگشت‌پذیر نیست زیرا بخش زیادی از معده برداشته می‌شود؛ اما جراحی بای‌پس معده در برخی موارد می‌تواند برگشت‌پذیر باشد.
4. میزان کاهش وزن: جراحی بای‌پس معده معمولا باعث کاهش وزن بیش‌تری نسبت به جراحی اسلیو معده می‌شود.
5. میزان BMI برای انجام جراحی: برای جراحی بای‌پس معده، BMI بالای 40 توصیه می‌شود؛ اما برای جراحی اسلیو معده، BMI بین 35 تا 40 معمول است.
6. افزایش وزن پس از جراحی: در جراحی بای‌پس معده احتمال افزایش وزن مجدد پس از جراحی کم‌تر است.

جراحی بای‌پس معده برای چه کسانی مناسب است؟

جراحی بای‌پس معده برای افرادی که به‌دنبال راه حلی برای کاهش وزن قابل توجه هستند و نتوانسته‌اند با رژیم غذایی و ورزش به نتایج مورد نظر برسند، مناسب است. این جراحی به‌ویژه برای افرادی که دارای شرایط زیر هستند توصیه می‌شود:

• شاخص توده بدنی (BMI): افرادی که BMI آن‌ها 40 یا بالاتر است (چاقی شدید) یا افرادی که BMI آن‌ها بین 35 تا 39.9 است و دارای بیماری‌های جدی مرتبط با وزن مانند دیابت نوع 2، فشار خون بالا یا آینه خواب شدید هستند.
• بیماری‌های مرتبط با چاقی: افرادی که به‌دلیل وزن بالا دچار مشکلات سلامتی شده‌اند مانند بیماری قلبی، فشار خون بالا، کلسترول بالا، آینه انسدادی خواب، دیابت نوع 2، سکته، سرطان و ناباروری.

آیا جراحی بای‌پس معده برگشت‌پذیر است؟

جراحی بای‌پس معده یا Roux-en-Y معمولا به‌عنوان یک روش دائمی برای کاهش وزن در نظر گرفته می‌شود، با این‌ حال در برخی موارد خاص و با توجه به شرایط بیمار، ممکن است این جراحی به‌صورت جزئی برگشت‌پذیر باشد؛ اما باید توجه داشت که برگرداندن جراحی بای‌پس می‌تواند پیچیده و دارای خطرات و عوارض جدی باشد. از جمله این خطرات شامل عفونت یا نشت معده است به همین دلیل این کار به‌طور کلی توصیه نمی‌شود مگر این‌که دلایل پزشکی قانع‌کننده‌ای وجود داشته باشد.

کلام آخر

در این مطلب با عمل بای‌پس معده، مزایا و معایب آن به‌طور کامل آشنا شدیم و انواع آن را مورد بررسی قرار دادیم. هم‌چنین درباره افرادی که مناسب عمل بای‌پس معده هستند شرح دادیم. در صورتی‌که جزء افرادی هستید که قصد انجام این عمل را دارید، باید دقت داشته باشید که حتما باید با مشورت یک پزشک متخصص و بررسی تمامی جوانب امر، مطمئن شوید که این عمل برای شما مناسب است سپس این عمل را زیر نظر بهترین متخصص و جراح پلاستیک انجام داده و با رعایت مراقبت‌های پس از عمل و توصیه‌های پزشک اطمینان حاصل کنید که عمل جراحی موفقیت‌آمیز خواهد بود و بهترین نتایج را برای شما به ارمغان خواهد آورد.